Fotovoltaik (PV) Güneş Paneller / Pilleri / Solar Modül

Güneş pilleri (PV piller), yüzeylerine gelen güneş ışınını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren yarı iletken maddelerdir. Fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar yani, üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Fotovoltaik etki, birbirinden farklı iki malzemenin ortak temas bölgesinin foton ışınımı ile aydınlatılması durumunda bu iki malzeme arasında oluşan elektriksel potansiyel olarak tanımlanabilir.

Bir güneş pili hücresi fotonlar, dalga boyları, frekansları ve enerjileriyle karakterize edilebilirler. Bir güneş pili hücresinin elektriksel eşdeğeri bir diyotlu modeldir.

Güneş pili hücreleri paralel ve seri bağlanarak bir araya getirilir ve cam, polimer vb. tabakalar ile dış etkenlerden korunarak panel oluşturulur.

PV hücreleri (Kristal Silisyum)

Önce büyütülüp daha sonra 200 mikron kalınlıkta ince tabakalar halinde dilimlenen Tekkristal Silisyum bloklardan üretilen güneş pillerinde laboratuvar şartlarında %24, ticari modüllerde ise %15`in üzerinde verim elde edilmektedir. Dökme silisyum bloklardan dilimlenerek elde edilen Çokkristal Silisyum güneş pilleri ise daha ucuza üretilmekte, ancak verim de daha düşük olmaktadır. Verim, laboratuvar şartlarında %18, ticari modüllerde ise %14 civarındadır. Günümüzde farklı birçok çeşit PV hücresi (teknolojisi) bulunmaktadır.

Şebekeye bağlı (on-grid) sistemler ise; şehir şebekesi ile beraber kullanılır. Şebekeden bağımsız kurulan sistemlerden en belirgin farkı, akümülatör gruplarının kullanılmamasıdır. Ayrıca bu sistemde kullanılan invertörler şebekeden bağımsız kullanılan invertörler ile ayni teknik özelliklere sahip değildir. Bilindiği gibi invertörler DC gerilimi evdeki cihazlarımızda kullanılmak üzere AC gerilime çeviren cihazlardır. Ancak şebeke destekli sistemde kullanılan invertörler bir başka özelliği de şebeke ile senkronize çalışmasıdır. Bu invertörler evlerdeki dağıtım tablolarımıza bağlanabileceği gibi şehir şebekesinin girişine de çift taraflı sayaçlar sayesinde bağlanabilir.

Elektrik abonesi olan herkes, her gerçek veya tüzel kişi lisanssız elektrik üretim tesisi kurabilir. Bu kişilerin kendi uhdelerinde en az bir tüketim tesisi, yani aboneliği bulunması gerekir. Aboneliği olmayan kişiler, lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz. Apartman yönetimi gibi gerçek ya da tüzel kişi olmayan aboneler lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulacak elektrik üretim tesisleri azami 1 MWe gücünde kurulabilir ve sisteme en fazla 1 MWe olarak bağlanabilir. Lisansız elektrik üretimi kapsamında kurulacak mikrokojenerasyon tesisleri için söz konusu limit 100 kWe``dir. Bunun yanında 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi çerçevesinde lisans almaksızın ve şirket kurmaksızın veya sadece lisans almaksızın kurulabilecek diğer üretim tesisleri için iletim ve dağıtım sistemine bağlantı yapılmasına ilişkin düzenlemelerin getirdiği sınırlamalar dışında kurulu güç üst sınırı bulunmamaktadır.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulacak elektrik üretim tesislerinden üretilen elektriğin ihtiyaç fazlası kısmı, üretim tesisinin kurulduğu bölgede görevli tedarik şirketi aracılığıyla Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK) Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilmektedir. Herhangi bir satış kısıtı yoktur. Ancak abonelik çerçevesinde üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinde sürekli bir tüketimin olması gerekir. YEK destekleme mekanizması piyasa işletmecisi (mevcut durumda TEİAŞ) tarafından işletilen piyasa bazlı bir satın alma mekanizması olup elektriği kamu satın almamakta, ancak kamu sistemin işleyişini garanti altına almaktadır.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulan elektrik enerjisi üretim tesislerinden üretilen elektriğin ihtiyaç fazlası kısmı YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyattan 10 yıl süreyle satın alınır. İhtiyaç fazlası elektrik enerjisinin 10 yıl sonra ne olacağı hususunda, ilgili kanun hükümlerinde yapılacak düzenlemeyi müteakip açıklığa kavuşacaktır.

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri YEK Kanununa ekli II sayılı Cetvelde öngörülen yerli aksam destek bedeli ödemesinden 5 yıl süreyle yararlanabilir. Bu yararlanma üretim tesisinin işletmeye girdiği tarihten itibaren başlayacaktır.

Lisanssız elektrik üretim tesisi hidrolik kaynaklara dayalı olarak kurulmak istenmesi halinde üretim tesisinin kurulacağı yerin İl Özel İdaresine veya il özel idaresinin bulunmadığı yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına, diğer kaynakların kullanılmak istenmesi halinde ise ilgisine göre üretim tesisinin kurulacağı bölgedeki dağıtım şirketine ya da OSB’ye yapılır.

Bir abonelik için yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurulmak istenmesi halinde azami 1 MWe kurulu gücünde bir üretim tesisi kurulabilir ya da toplam kurulu gücü 1 MWe olacak şekilde birden fazla üretim tesisi kurulabilir ya da mikrokojenerasyon tesisi kurulabilir. Mikrokojenerasyon tesislerinin i kurulu gücü 100 kWe ile sınırlıdır.

Lisanssız elektrik üretim tesisinin kamu, hazine veya orman arazisine kurulmak istenmesi halinde, arazinin ilgili mevzuatına göre kullanım hakkının edinildiğine dair belge edinilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, ilgili mevzuatı hazırlama ve uygulamakla görevli ve yetkili kurum ve kuruluşlara başvuru yapılması gerekmektedir. Ancak kamu, hazine veya orman arazisine kurulacak tesisin hidrolik üretim tesisi olması halinde kaynak kullanım hakkı edinilememiş ise söz konusu arazi bir başka kişiye de tahsis edilmemiş olduğunun, tesis sahasını tahsise yetkili kurum veya kuruluştan alınacak, arazinin bir başkasına tahsis edilmediğini ve tahsis için ilgilisince başvuru yapıldığını bildirir resmi yazı, başvuru aşamasında yeterli kabul edilecektir.

Lisanssız elektrik üretim tesisleri Yönetmelik ve Tebliğ kapsamına göre kurulmakta ve bu tesisleri kuran kişiler bu tesislerde kendi ihtiyaçları için elektrik üretmeye yetkili kılınmıştır. Bu kişilerden kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler ile iletim ve dağıtım sistemini kullanmadan aynı baradan üretip tüketmek üzere üretim tesisi kuran kişiler tarafından üretilen elektrik enerjisi sadece kendi ihtiyaçları için üretebilecektir. Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı tesis kuran gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarından fazla ürettikleri elektrik enerjisi 10 yıl süreyle, görevli tedarik şirketi vasıtasıyla YEK destekleme mekanizması kapsamında değerlendirilir. Bu çerçevede, yenilenebilir enerji kaynakları için YEK Kanununa ekli I sayılı cetvelde kaynak bazında öngörülen fiyat uygulanır. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan mikrokojenerasyon tesislerinde üretilerek ihtiyaç fazlası olarak sisteme verilen elektrik enerjisi için aynı cetvelde yer alan en düşük fiyat uygulanır.

Lisanssız üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilecek ihtiyaç fazlası enerjinin mahsubu üretim tesisinin tüketim tesisi ile aynı yerde olması veya aynı yerde olmaması halinde farklı olacaktır. Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde kurulu olması halinde sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji çift taraflı ölçüm yapan sayaç vasıtasıyla saatlik olarak mahsuplaştırılarak, sonuçta üretim fazlası varsa (ihtiyaç fazlası enerji) söz konusu miktar kaynak bazında belirlenmiş destek fiyatının o günkü Merkez Bankası ABD Doları döviz alış kuru ile çarpılarak elde edilen değer, üreticinin alacak hesabına yazılır. Örneğin, çatısında güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurulu olan bir evin bir gün içinde saatlik bazda mahsuplaştırma sonucunda 60 kWh tüketimi ve 100 kWh üretimi olduğunu varsayalım. Bu durumda; sisteme verdiği ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi için (100 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$) = 26,467TL alacak hesabına yazılır.

Sistemden çektiği 60 kWh’lik tüketimi için ise mevcut aboneliği ve tedarikçisi esas alınarak meri mevzuat hükümleri kapsamında tüketim faturası oluşturulur. Bu işlemler her gün için saatlik bazda ayrı ayrı yapılarak sonuçta ay sonundaki alacak ve borç hesabı belirlenir. Bu miktar üzerinden sistem kullanım bedeli eklenerek işlem sonuçlandırılır. Sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji için sistem kullanım bedeli tahakkuk ettirilir.

Üretim tesisi ile tüketim tesisinin farklı yerlerde olması halinde, sisteme verilen ve sistemden çekilen enerji ayrı ayrı kaydedilir. Çekilen enerji, verilen enerjiden saatlik olarak mahsuplaştırılır. Sonuçta üretici için sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji için alacak, sistemden çekilen enerji için borç hesabı oluşturulur. Ancak bu durumda sistem kullanımına ilişkin bedeller hem sistemden çekilen hem de sisteme verilen enerji için ayrı ayrı uygulanır.

Lisanssız elektrik üretim mevzuatı uyarınca elektrik dağıtım şebekesine irtibat tesis eden (direkt=doğrudan) her türlü üretim tesisi şebekeye bağlı (on-grid) kabul edilmektedir. Ayrıca bir tüketim tesisine ya da onun barasına bağlantı yaparak (indirekt=dolaylı) dahi olsa şebekeyle irtibatlı olan üretim tesisleri de şebekeye bağlı üretim tesisi kabul edilmektedir.

Lisanssız elektrik üretim tesisleri için gerekli finansman ihtiyacının öz sermaye, kredi veya diğer finansman yöntemleri ile karşılanması hususu üretim tesisini kuracak kişinin uhdesindedir.

Rüzgar ve güneşe dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri için ölçüm zorunluluğu bulunmamaktadır.

(Kaynak & Derleme : Internet)

-.-

Lisanssız Elektrik Üretimi / Unlicensed Energy Production

Öz Tüketim / Self Consumption

İletişim / Contact : Norm Energy Systems, Istanbul Turkey

Tel / Phone : +90 212 444 09 41

E-Posta / E-Mail : proje@normenerji.com.tr